تشبیه تسلیم‌شدگان (قرآن)در قیامت مقام تسلیم شدگان در برابر خداوند با کسانی که مجرم هستند و در برابر خداوند تسلیم نداشتند مساوی نیست. ۱ - عدم تشبیه تسلیم‌شدگان با مجرمانتسلیم شدگان با مجرمان شبیه و همانند یکدیگر نیستند: افنجعل المسلمین کالمجرمین. آیا مؤمنان را همچون مجرمان قرار می‌دهیم؟! ۲ - دیدگاه مفسریناز آنجا که جمعی از مشرکان و ثروتمندان خودخواه بودند که ادعا می‌کردند همان طور که در دنیا وضع ما عالی است در قیامت نیز بسیار خوب است، خداوند در آیه بعد شدیدا آنها را مؤاخذه قرار داده بلکه محاکمه می‌کند می‌فرماید: آیا ما مؤمنانی را که در برابر حق و عدالت تسلیم‌اند، همچون مشرکان و مجرمان قرار دهیم؟ (ا فنجعل المسلمین کالمجرمین). شما را چه می‌شود؟ چگونه داوری می‌کنید؟! (ما لکم کیف تحکمون) هیچ انسان عاقلی باور می‌کند سرنوشت عادل و ظالم، مطیع و مجرم، ایثارگر و انحصارطلب، یکسان باشد؟ آن هم در پیشگاه خداوندی که همه کارش روی حساب و برنامه حکیمانه است. افنجعل المسلمین کالمجرمین، در بدو نظر این احتمال به نظر می‌رسد که آیه شریفه می‌خواهد حجتی را بر مساله معاد اقامه کند، همانطور که آیه ام نجعل الذین آمنوا و عملوا الصالحات کالمفسدین فی الارض‌ام نجعل المتقین کالفجار در این مقام است، که تفسیرش گذشت. و نیز این احتمال هم به نظر می‌رسد که می‌خواهد کلام تکذیب گران را رد کند، که به مؤمنین می‌گفتند: اگر مساله بعث و معادی در بین باشد، در آنجا نیز مانند دنیا ما متنعم خواهیم بود، و خدای تعالی این گفتارشان را در آیه زیر حکایت فرموده که: و ما اظن الساعة قائمة و لئن رجعت الی ربی ان لی عنده للحسنی. و ظاهر سیاق آیات بعدی که حکم تساوی تکذیب گران و متقین را رد می‌کند، احتمال دوم را تایید می‌نماید، در روایت هم آمده که مشرکین وقتی داستان بعث و معاد را شنیدند، گفتند اگر آنچه محمد و پیروانش می‌گویند صحیح باشد باز هم حال ما بهتر از حال آنان خواهد بود، همانطور که در دنیا بهتر است، و حداقل این است که برابر با حال آنان باشد. لیکن این اشکال متوجه احتمال دوم هست، که اگر بخواهد سخن و ادعای کفار را رد کند که می‌گفتند: در آخرت هم یا بهتر از آنان زندگی خواهیم داشت و یا مساوی آنان، جا داشت تطابق بین رد و مردود را رعایت کند، و در مقابل گفتار مردود آنان بفرماید: ا فنجعل المجرمین کالمسلمین، نه اینکه بفرماید: افنجعل المسلمین کالمجرمین. دقت در سیاق، این معنا را دست می‌دهد که هر چند آیه شریفه می‌خواهد تساوی را رد کند، ولیکن نه تنها از این جهت که مجرمین با آن همه جرم مساوی با مسلمانان نیستند، بلکه نکته‌های اضافی دیگری را هم به طور اشاره می‌فهماند، و آن این است که احترام مسلمین اجازه نمی‌دهد که مجرمین با ایشان برابر باشند، گویا فرموده: اینکه شما کفار می‌گویید در آخرت هم ما و مسلمانان یکسان هستیم سخن باطلی است، برای اینکه خدا راضی نمی‌شود که مسلمانان را با آن همه احترامی که نزدش دارند مانند مجرمین قرار دهد، و شما مجرمید پس با آنان حال و روز یکسانی نخواهید داشت. بنابراین، آیه شریفه می‌خواهد علیه مساوات دو طایفه اقامه حجت کند، و حجتش این است که مساوات آن دو با احترامی که مسلمانان نزد خدا دارند منافات دارد، نه اینکه این مساوات با عدالت خدا نمی‌سازد. ۳ - پانویس۴ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۸، ص۹۸، برگرفته از مقاله «تشبیه تسلیم‌شدگان». |